فاضلاب صنعتی یا شیمیایی به کلیه پساب های تولید شده در واحدهای صنعتی گفته میشود که مواد آلی و غیر آلی و فلزات سنگین به وفور در آنها وجود دارد. این پساب ها مشکلات بسیار زیادی را برای سلامتی طبیعت و انسان و سایر موجودات زنده بوجود آورده و جهش های ژنتیکی را شامل میشوند. فرآب تدبیر؛ تولیدکننده محصولات تصفیه فاضلاب در ادامه انواع فاضلاب شیمیایی و ویژگی ها و روش تصفیه آنها را بررسی خواهد نمود.
فاضلاب صنعتی چیست؟
در تمام محیط های صنعتی در بخش های مختلف تولید و فرآوری و غیره آب نقش بسیار مهمی داشته و به مرور مواد آلی و غیر آلی زیادی وارد آن شده و به عنوان فاضلاب یا پساب خارج میشوند. به پساب های تولید شده در بخش های صنعتی که مواد شیمیایی و آلی و فلزات سنگین در آنها بیشتر از سایر مواد آلاینده می باشند، اصطلاحا فاضلاب صنعتی گفته میشود. همان طور که از نام این گروه از پساب ها مشخص است، وجود ذرات جامد با اندازه های بزرگ و همچنین مواد آلی قابل تجزیه به کمک میکروارگانیسم ها و باکتری و پاتوژن ها نشانه شیمیایی بودن فاضلاب نیست. بلکه مهم ترین ویژگی این پساب ها وجود مواد شیمیایی و فلزات سنگین آلی و غیر آلی قوی می باشد.
نوع مواد آلاینده موجود در این پساب ها به گونه ایست که تصفیه فیزیکی فاضلاب و تصفیه بیولوژیکی تاثیری بر بهبود کیفیت آنها نداشته و تنها راه استفاده از تصفیه شیمایی فاضلاب می باشد.
خطرات انواع فاضلاب شیمیایی برای محیط زیست و انسان
بر اساس قوانین ارائه شده توسط سازمان حفاظت از محیط زیست، هیچ یک از انواع فاضلاب های صنعتی و شیمیایی بدون تصفیه مجوز ورود به طبیعت را ندارند. دلیل تمرکز زیاد این سازمان بر پساب های تولید شده از کارخانجات و واحدهای صنعتی، خطرات و تاثیرات منفی و نامطلوب آنها بر سلامت انسان و موجودات زنده می باشد. از مهم ترین خطرات این نوع از پساب ها می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- مرگ آبزیان به دلیل افزایش بیش از اندازه COD
- ورود فلزات سنگین و مواد آلی قوی به سفره های آب زیرزمینی و شیوع سرطان و سایر بیماری ها
- مصرف بیش از اندازه آب واحدهای صنعتی و کاهش سطح سفره های آب زیرزمینی
- افزایش جهش ژنتیکی به دلیل ورود مواد شیمیایی خطرناک به طبیعت و آب رودخانه ها و غیره
- مرگ پرندگان و ماهی ها و سایر حیوانات و موجودات زنده به دلیل آلوده شدن آب های سطحی و تالاب ها
انواع فاضلاب صنعتی
فاضلاب های تولید شده در محیط های مختلف که مقدار مواد شیمیایی در آنها بیش از سطح استاندارد می باشد را می توان بر اساس فاکتورهای مختلفی دسته بندی کرد. از جمله فاکتورهای مورد استفاده برای طبقه بندی این پساب ها می توان به گزینه های زیر اشاره کرد:
انواع فاضلاب شیمیایی بر اساس صنایع
یکی از مهم ترین دسته بندی های ارائه شده برای پساب ها، صنایعی می باشند که آنها را تولید کرده اند. نوع مواد آلاینده و شیمیایی که هر یک از صنایع به پساب ها وارد می کنند متفاوت بوده و به نوع فعالیت آنها بستگی دارد. بر همین اساس می توان آنها را به گروه های زیر تقسیم بندی کرد:
فاضلاب پالایشگاه و پتروشیمی
پالایشگاه ها و صنایع پتروشیمی مصرف آب بسیار بالایی دارند و در بخش های مختلف تولید، استخراج، شستشوی سطوح و دستگاه ها و غیره مواد شیمیایی خطرناکی را وارد پساب ها می کنند. از جمله مواد آلاینده موجود در این صنایع می توان به ذرات کلوئیدی معلق در آب اشاره نمود که با کمک مواد منعقد کننده از جمله پلی الکترولیت قابل حذف هستند. مواد آلاینده موجود در این پساب ها منجر به افزایش بسیار زیاد BOD و COD شده و به همین دلیل تهدید جدی برای سلامت آبزیان به شمار می روند.
فاضلاب کارخانه کاغذ سازی
از دیگر صنایعی که به شدت مصرف آب بالایی داشته و مواد شیمیایی را وارد فاضلاب می کند می توان به صنایع تولید کاغذ اشاره کرد. در مرحله سفید کردن کاغذ و سایر بخش ها از مواد شیمیایی مختلفی استفاده میشود که در نهایت مانند پالایشگاه ها به افزایش BOD و COD منتهی میشوند.
فاضلاب کارخانه الکل سازی
در تصفیه فاضلاب صنعتی برخی از فاکتورها از قبیل BOD و COD اهمیت بسیار زیادی دارند و باید قبل از ورود به طبیعت به سطح استاندارد برسند. به دلیل روند تولید الکل و مواد بسیار خطرناکی که وارد پساب ها میشود، این صنایع BOD و COD بسیار زیادی دارند. به همین دلیل روند تصفیه در آنها اهمیت زیادی داشته و به شیوه های مختلف مواد آلاینده موجود در آنها کاهش پیدا می کند. در پساب های این صنایع COD 45000 تا 70000 میلی گرم بر لیتر می باشد، این در حالیست که در فاضلاب های بهداشتی 250 تا 650 میلی گرم بر لیتر است.
فاضلاب شیمایی صنایع غذایی
در صنایع مختلف تولید مواد غذایی از قبیل تولید کارخانجات تولید روغن و مارگارین، آبمیوه و نوشابه، کنسرو و غیره نیز مواد آلی و غیر آلی وارد فاضلاب می شوند. به جز ذرات جامد معلق و همچنین مواد آلی ضعیف که با تصفیه فیزیکی و بیولوژیکی قابل حذف هستند، سایر آلاینده ها تنها به کمک روش های شیمیایی کاهش پیدا می کنند. فاضلاب های تولید شده در کارخانجات تولید مواد غذایی از دیگر گروه های فاضلاب صنعتی می باشند که می توانند تهدید بزرگی برای سلامت محیط زیست به شمار روند.
انواع فاضلاب شیمیایی بر اساس مواد آلاینده
روش های تصفیه فاضلاب شیمیایی تنوع بسیار زیادی دارند و با توجه به نوع مواد آلاینده موجود در پساب ها می توان آنها را انتخاب کرد. یکی از فاکتورهای دسته بندی پساب های شیمیایی، مواد آلاینده موجود در آنها می باشد و بر همین اساس می توان آنها را به گروه های زیر تقسیم کرد:
- فاضلاب با مواد آلی: این گروه از فاضلاب ها دارای حجم بالایی از ذرات کلوئیدی، اسیدهای آلی و هیدروکربن ها می باشند.
- فاضلاب شیمیایی با مواد غیرآلی: فلزات سنگین، اسیدهای قلیایی، جیوه، کروم از جمله آلاینده های موجود در این پساب ها می باشند. فاضلاب های حاوی این گروه از مواد آلاینده از خطرناک ترین گزینه ها به شمار می روند.
روش های تصفیه فاضلاب شیمیایی
برای کاهش سطح مواد آلی و غیر آلی موجود در این پساب ها از روش های مختلفی استفاده میشود و تصفیه فیزیکی و بیولوژیکی مانند سایر صنایع ابتدا بر روی آنها انجام خواهد شد. پس از اجرای این مراحل، با کمک مواد شیمیایی تصفیه آب و فاضلاب و انواع مواد منعقدکننده، اکسیداسیون، ترسیب و غیره آلاینده ها کاهش پیدا می کنند. با توجه به نوع آلاینده ها و مقدار آنها و همچنین شرایط محیطی و دبی فاضلاب نوع روش های شیمیایی و تجهیزات و مدت زمان تصفیه متفاوت خواهد بود.
